1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, w pierwszych słowach preambuły uznaje, że w skład narodu polskiego wchodzą obywatele Rzeczypospolitej wierzący w Boga, będącego źródłem prawdy, sprawiedliwości, dobra i piękna, równi w prawach z obywatelami nie podzielającymi tej wiary, a poczucie odpowiedzialności przed Bogiem za ojczyznę jest szanowane podobnie jak poczucie odpowiedzialności przed własnym sumieniem.
“… my, Naród Polski – wszyscy obywatele Rzeczypospolitej, zarówno wierzący w Boga, będącego źródłem prawdy, sprawiedliwości, dobra i piękna, jak i nie podzielający tej wiary …”
“… w poczuciu odpowiedzialności przed Bogiem lub przed własnym sumieniem …”
Konstytucja, Preambuła
2. Preambuła Konstytucji oświadcza ponadto, że nie tylko chrześcijanie, ale my wszyscy – wszyscy obywatele Rzeczypospolitej – jesteśmy wdzięczni naszym przodkom za kulturę zakorzenioną w chrześcijańskim dziedzictwie Narodu.
“… my, Naród Polski – wszyscy obywatele Rzeczypospolitej … wdzięczni naszym przodkom … za kulturę zakorzenioną w chrześcijańskim dziedzictwie Narodu i ogólnoludzkich wartościach …”
Konstytucja, Preambuła
3. Konstytucja zobowiązuje władze publiczne w Polsce do zapewnienia swobody wyrażania przekonań religijnych w życiu publicznym, i stanowi, że stosunki między państwem a kościołami i innymi związkami wyznaniowymi są kształtowane na zasadach poszanowania ich autonomii i współdziałania,
“Władze publiczne w Rzeczypospolitej Polskiej zachowują bezstronność w sprawach przekonań religijnych … , zapewniając swobodę ich wyrażania w życiu publicznym.
Stosunki między państwem a kościołami i innymi związkami wyznaniowymi są kształtowane na zasadach poszanowania ich autonomii oraz wzajemnej niezależności każdego w swoim zakresie, jak również współdziałania dla dobra człowieka i dobra wspólnego.”
Konstytucja, Art. 25, ust. 2 i 3
4. przy czym stosunki między Polską a Kościołem katolickim określa Konkordat, czyli umowa międzynarodowa ze Stolicą Apostolską.
“Stosunki między Rzecząpospolitą Polską a Kościołem katolickim określają umowa międzynarodowa zawarta ze Stolicą Apostolską i ustawy.”
Konstytucja, Art. 25, ust. 4
Jedynym podmiotem prawa międzynarodowego wymienionym z nazwy w Konstytucji PRL był Związek Radziecki. Jedynym podmiotem prawa międzynarodowego wymienionym z nazwy w Konstytucji RP jest Stolica Apostolska.
“Historyczne zwycięstwo Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich nad faszyzmem wyzwoliło ziemie polskie, umożliwiło polskiemu ludowi pracującemu zdobycie władzy i stworzyło warunki narodowego odrodzenia Polski w nowych, sprawiedliwych granicach. …”
“Polska Rzeczpospolita Ludowa w swej polityce: … 2) … umacnia przyjaźń i współpracę ze Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich i innymi państwami socjalistycznymi. …”
Konstytucja PRL, Tekst jednolity z dnia 16 lutego 1976 r., Preambuła i Art. 6
W Konstytucji zapisane jest, że stosunki między państwem polskim a Kościołem katolickim reguluje akt prawny o randze umowy międzynarodowej ze Stolicą Apostolską, która to umowa w preambule podkreśla posłannictwo Kościoła i jego rolę w historii Polski, a także stwierdza doniosły wkład Kościoła w rozwój osoby ludzkiej i umacnianie moralności.
“ – podkreślając posłannictwo Kościoła Katolickiego, rolę odegraną przez Kościół w tysiącletnich dziejach Państwa Polskiego oraz znaczenie pontyfikatu Jego Świątobliwości Papieża Jana Pawła II dla współczesnych dziejów Polski; …
– stwierdzając doniosły wkład Kościoła w rozwój osoby ludzkiej i umacnianie moralności; …”
Konkordat, Preambuła
5. Warto zaznaczyć, że Stolica Apostolska to nie to samo co państwo-miasto Watykan, są to dwa odrębne byty prawne. Stolica Apostolska to centralny aparat administracyjny Kościoła katolickiego, który tworzy papież i kuria rzymska, i który sprawuje władzę nad Państwem-Miastem Watykan.
“Stolica Apostolska jest jednym z przykładów podmiotów prawa międzynarodowego publicznego określanego jako sui generis. Ta hybrydowa konstrukcja wiąże się z występowaniem atrybutów podmiotowości prawnomiędzynarodowej, jednocześnie nie posiadając terytorium, a więc tym samym nie będąc państwem.”
“Pojęcie „Stolica Apostolska” określa centralny aparat kierowniczy Kościoła katolickiego, którego trzon stanowi Kuria Rzymska jako zespół urzędów centralnych. … Przez Stolicę Apostolską rozumie się bezterytorialną instytucję o hierarchicznej strukturze, mającą powszechnie uznane przez państwa atrybuty podmiotowości międzynarodowej … . Traktuje się ją też jako prawną personifikację Kościoła katolickiego.”
Nawet zatem nie to malutkie państwo – Watykan, ale ta grupa katolickich duchownych – najwyższe administracyjne władze Kościoła – jest uznawana jako podmiot prawa międzynarodowego na równi z państwami – dzisiaj wyłącznie przez szacunek ze strony Polski i innych państw.
“Podkreślić należy, iż podmiotowość Stolicy Apostolskiej jest wynikiem zwyczaju prawnomiędzynarodowego, nie jest natomiast w żaden sposób nadana bądź prawnie uregulowana.”
Realną prawną konsekwencją tej dziejowej uprzejmości jest, że dokument regulujący stosunki państwa polskiego z Kościołem katolickim ma rangę umowy międzynarodowej – źródła prawa wyższego rangą niż ustawy; ustawy uchwalane przez polski parlament muszą być z tą umową zgodne.
6. Każdy obywatel ma obowiązek wierności wobec Rzeczypospolitej i przestrzegania prawa,
“Obowiązkiem obywatela polskiego jest wierność Rzeczypospolitej Polskiej … ”
“Każdy ma obowiązek przestrzegania prawa Rzeczypospolitej Polskiej.”
Konstytucja, Art. 82 i 83
ale każdy duchowny Kościoła katolickiego ma również wewnątrzkościelny “szczególny obowiązek” posłuszeństwa wobec przywódcy obcego państwa,
“Duchowni mają szczególny obowiązek okazywania szacunku i posłuszeństwa papieżowi oraz każdy z nich – własnemu ordynariuszowi.”
Kodeks Prawa Kanonicznego, Kan. 273
przywódcy, co do którego w obecnej sytuacji międzynarodowej można w uzasadniony sposób spodziewać się, że gdyby Rosja napadła na Polskę, “nie wiedziałby po której być stronie”. Polski system prawny uznaje taki stan rzeczy, że obywatel polski, który jest księdzem, jest winny lojalność jednocześnie i Rzeczypospolitej, i przywódcy obcego podmiotu prawa międzynarodowego. Skutki tej sytuacji są takie, jak w następującym przykładzie.
PRZYKŁAD
W zwyczajnych warunkach, nie zagrażających bezpieczeństwu państwa ani osób najbliższych, każdy ma obowiązek na żądanie sądu, prokuratora lub policji, wydać rzeczy i dokumenty mogące stanowić lub zawierać dowody w sprawie sądowej.
